Güncel Makalelerimiz
İş Kazaları Bağlamında Kaçınılmazlık İlkesi
Kaçınılmaz ilkesi hukukun özellikle de tazminat hukukunun önemli ilkelerinden biridir. İş kazalarında kaçınılmazlık ilkesi, işverenin ve çalışanların kazaların önlenmesi için gerekli önlemleri almak zorunda oldukları bir ilkedir. Bu ilke, kazaların tamamen kaçınılmaz olduğu durumları, yani öngörülemeyen ve engellenmesi imkansız olayları ifade eder. Kaçınılmazlık ilkesi Yargıtay içtihatlarındaki yaygın tanıma göre “hukuksal ve teknik anlamda; fennen önlenmesi mümkün bulunmayan baÅŸka bir anlatımla, iÅŸverence mevzuatın öngördüÄŸü tüm önlemlerin alınmış olduÄŸu koÅŸullarda dahi önlenmesi mümkün bulunmayan durum ve sonuçlar” ÅŸeklinde tanımlanır. Ä°ÅŸ kazalarının çoğu insan hataları veya ihmal nedeniyle meydana geldiğinden, işverenlerin iş yerinde güvenliği sağlamak için gereken her türlü tedbiri alması beklenir. Kaçınılmazlık ilkesi, iş kazalarının kaçınılmaz olduğuna dair kanıtlanabilir bir durum oluşmadığı sürece işverenin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Yani, işverenin kazaları önlemek için gereken özeni göstermemesi durumunda sorumluluğu devam eder.
Kaçınılmazlık ilkesinin uygulanışa iliÅŸkin belirtmek gereken özel bir durum vardır. Normal ÅŸartlarda meydana gelmesi kaçınılmaz bir kazada kusur izafesini %50 - %50 ÅŸeklinde yapmak gerekirken ; iÅŸverenin iÅŸçi karşısında daha güçlü bir konumda olması sebebiyle daha hakkaniyetli olması için kaçınılmazlık ilkesinin esas alındığı bir iÅŸ kazasında iÅŸverene %60 kusur, iÅŸçiye ise %40 kusur atfedilerek uygulanır.
Konuyla ilgili olarak Yargıtay 21. Hukuk Dairesi’nin 2019/5246 E. Ve 2020/975 K. Sayılı 20.02.2020 tarihli kararında “Olayın kaçınılmazlıktan kaynaklanması hâlinde sorumluluÄŸun iÅŸçi ve iÅŸveren arasında % 50'ÅŸer oranında paylaÅŸtırılması uygun gibi görünebilirse de, iÅŸçinin iÅŸverene karşı daha güçsüz oluÅŸu, nimet-külfet dengesi, iÅŸçiyi koruma ve sosyal devlet ilkesi gibi nedenler karşısında iÅŸverene daha fazla sorumluluk verilmesi hakkaniyet gereÄŸidir. Sonuç itibariyle iÅŸ kazasının meydana gelmesinde tamamen kaçınılmazlığın etkili olduÄŸu durumlarda, hâkim tarafından 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 51. maddesi çerçevesinde tazminat belirlenirken hakkaniyet ilkeleri gözetilerek iÅŸverenin % 60, iÅŸçinin ise % 40 kusurlu olduÄŸunun kabulü adil bir çözüm olacaktır. (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 07/03/2019 gün ve 2015/21-983 - 2019/252 Esas ve Karar sayılı ilamı bu yöndedir.) Bu açıklamalardan sonra somut olayda, iÅŸ kazasının %60 kaçınılmazlık faktöründen kaynaklanmasına göre, davalı iÅŸverenlerin bu zararlandırıcı hadisenin meydana gelmesinde %40 kusurunun bulunduÄŸu gözetilerek yapılan bilirkiÅŸi hesap raporuna istinaden kurulan hüküm usul ve yasaya aykırıdır.” Åžeklinde hüküm kurulmuÅŸtur.
Bu karardan da görüleceÄŸi üzere iÅŸ kazalarında kaçınılmazlık ilkesi uygulanmakla birlikte bu ilkenin daha adil sonuçlar doÄŸurabilmesi adı kusur izafesinde iÅŸverene % 60, iÅŸçiye ise % 40 atfedilmesi gerekmektedir.
Av. Seher Özmen