Güncel Makalelerimiz
İdari Yargı Kararları Nedeniyle Anayasa Mahkemesine Başvuru Yapılması
Ä°dari yargı, devletin idari eylemleri ve iÅŸlemlerinin denetlenmesi için oluÅŸturulmuÅŸ bir yargı alanıdır. Bu alanda, idarenin bireyler üzerindeki kararlarının hukuka uygunluÄŸu sorgulanır ve gerekirse iptal edilir. Ä°dari yargı, idarenin kararlarının denetimi yoluyla, kamu hizmetlerinin etkin ve hukuka uygun bir ÅŸekilde iÅŸlemesini saÄŸlamak amacı güder. Ä°dari yargının temel iÅŸlevi, idarenin keyfi hareket etmesinin engellenmesi ve vatandaÅŸların haklarının korunmasıdır. Türkiye’de idari yargı, 2577 sayılı Ä°dari Yargılama Usulü Kanunu’na dayanarak faaliyet gösterir. Bu kanun, idari yargı sürecinin nasıl iÅŸleyeceÄŸini, davaların hangi ÅŸartlar altında açılabileceÄŸini ve hangi prosedürlerin izleneceÄŸini belirler. Anayasa m.125’te idarenin her türlü eylem ve iÅŸlemine karşı yargı yolunun açık olduÄŸu belirtilmekle birlikte adli yargı, idari yargı veya anayasal yargı diye bir ayrım yapılmamıştır. Bununla birlikte idare hukukunda mevzuat birliÄŸi bulunmamasından kaynaklı olarak idare hukuku esaslarını Anayasaya da dayandırmaktadır. Bu nedenle de anayasal yargıya da tabidir.
Ä°dari davalar, iptal davaları, tam yargı davaları ve tespit davaları gibi türlere ayrılır. Ä°ptal davaları, idarenin bir iÅŸleminin hukuka aykırı olduÄŸunun tespiti ve iptali için açılırken, tam yargı davaları, idarenin iÅŸlem ve eylemlerinden dolayı uÄŸranılan zararın tazmini için açılır. Tespit davaları ise, bir durumun yasal statüsünün belirlenmesi amacıyla açılır. Ä°dari yargı, her bir davada idarenin eylemlerinin hukuka uygunluÄŸunu denetler ve gerektiÄŸinde idarenin iÅŸlemlerini iptal eder. Türk hukukunda idari yargı, idarenin hukuka uygun hareket edip etmediÄŸini denetlemek amacıyla belirli kurallar çerçevesinde iÅŸler. Ancak idari yargı, yalnızca idareye yönelik ÅŸikâyetlerin çözümlendiÄŸi bir alan olmayıp, aynı zamanda Anayasa Mahkemesi ile önemli bir iliÅŸkiye sahiptir.
Anayasa Mahkemesi, Türk hukuk sisteminde anayasal denetim saÄŸlayan yargı organıdır. Anayasa Mahkemesi’nin temel iÅŸlevi, yasaların ve diÄŸer düzenleyici iÅŸlemlerin Anayasaya uygun olup olmadığını denetlemektir. Anayasa Mahkemesi, bireylerin Anayasaya aykırı yasal düzenlemelere karşı baÅŸvurabileceÄŸi bir yargı organıdır. Ancak, idari yargı ile Anayasa Mahkemesi arasındaki iliÅŸki, daha çok idari iÅŸlemlerin denetimi ve bireysel baÅŸvurular açısından önem kazanmaktadır.
Türkiye'de Anayasa Mahkemesi’ne baÅŸvurular, genellikle bireysel baÅŸvuru yolu ile yapılır. 2010 yılında yapılan Anayasa deÄŸiÅŸikliÄŸiyle bireysel baÅŸvuru hakkı, vatandaÅŸlara Anayasaya aykırı olan idari eylem ve iÅŸlemler hakkında doÄŸrudan Anayasa Mahkemesi’ne baÅŸvurma imkanı saÄŸlamıştır. Bu durum, idari yargının sınırlarını aÅŸarak, bireylerin anayasa ile güvence altına alınan haklarının korunmasını güçlendirmiÅŸtir.
Anayasa Mahkemesi, idari iÅŸlemlerin Anayasaya aykırılığını denetlerken, bazen idari yargı kararlarının da denetimini yapabilmektedir. Ä°dari yargı, çoÄŸunlukla idarenin iÅŸlemlerinin hukuka uygun olup olmadığını belirlerken, Anayasa Mahkemesi daha geniÅŸ bir bakış açısıyla, bu iÅŸlemlerin Anayasaya aykırı olup olmadığını sorgular. Özellikle idarenin uygulamaları, yasaların da ötesine geçerek temel hak ve özgürlükleri ihlal ettiÄŸinde, Anayasa Mahkemesi’nin devreye girmesi ve bu iÅŸlemi iptal etmesi söz konusu olabilir.
Ä°dari yargının Anayasa Mahkemesi’ne etkisi, özellikle Anayasa Mahkemesi’nin verdiÄŸi iptal kararları ile ÅŸekillenir. Ä°dari yargı, idarenin bir iÅŸlem veya eyleminin hukuka aykırılığını belirlediÄŸinde, bu durumun daha geniÅŸ anayasal ilkelerle uyumlu olup olmadığının denetlenmesi gerekir. EÄŸer idari yargı tarafından verilen bir karar, anayasa ile baÄŸdaÅŸmıyorsa, Anayasa Mahkemesi tarafından bu kararın iptali istenebilir.
Bir diÄŸer etki ise, Anayasa Mahkemesi’nin verdiÄŸi kararların idari yargıyı yönlendirmesidir. Özellikle temel hak ve özgürlüklerin ihlali gibi durumlarla karşılaşıldığında, Anayasa Mahkemesi’nin verdiÄŸi kararlar, idari yargı tarafından daha dikkatle incelenebilir ve uygulanabilir. Bu anlamda, idari yargı ve Anayasa Mahkemesi, birbirini tamamlayan iki önemli denetim organıdır.
Sonuç olarak, idari yargı ve Anayasa Mahkemesi, Türk hukuk sisteminin önemli iki bileÅŸenidir. Ä°dari yargı, idarenin hukuka uygunluÄŸunu denetlerken, Anayasa Mahkemesi de bu iÅŸlemlerin Anayasaya uygun olup olmadığını denetler. Ä°dari yargı, bireysel hakların korunması ve idarenin keyfi iÅŸlemlerinin engellenmesi açısından büyük önem taşırken, Anayasa Mahkemesi, daha geniÅŸ bir anayasal denetim saÄŸlar. Ä°dari yargının kararları, Anayasa Mahkemesi tarafından denetlenebilir ve bu denetim, hukuk güvenliÄŸini ve bireylerin anayasal haklarını korur. Her iki organın birbirini tamamlayıcı iÅŸlevleri, Türkiye’nin hukuk sisteminin saÄŸlıklı iÅŸlemesi adına büyük bir önem taşır.
Av.Zeynep TuÄŸçe KÄ°RÄ°K