Güncel Makalelerimiz
Araç Değer Kaybı Hesaplaması, İstenen Evraklar Ve Belirsiz Alacak Olarak Talep Edilebilmesi
1.ARAÇ DEÄžER KAYBI YARGILAMA AÅžAMASINDA NASIL HESAPLANIR?
Araç deÄŸer kaybı tazminatı hesaplanırken araçta kaza sonucunda oluÅŸan hasar bedeli, aracın deÄŸiÅŸen ve tamir gören parçaları, aracın geçmiÅŸ hasar kayıtları, aracın marka ve modeli, araçta kaza sonucunda oluÅŸan hasarı gösterir araç fotoÄŸrafları ve aracın kilometresi dikkate alınır. Araçta bir parça önceden iÅŸlem gördüyse o parça deÄŸer kaybı tazminat hesaplamasında dikkate alınmaz. Uygulamada uzman bilirkiÅŸilerce “…araç geçmiÅŸ kazasında da aynı yerden hasar gördüÄŸünden araç deÄŸer kaybının oluÅŸmadığına...” dair rapor yazılmaktadır, bu nedenle dava yoluna gidilmeden önce bu hususa dikkat edilmelidir. Kavramların açıklaması aÅŸağıda yapılmıştır.
-Aracın Yaşı ve Kilometresi: Aracın yaşı, piyasa deÄŸerini etkileyen önemli bir faktördür. Tazminat talebinde aracın yaşına dair herhangi bir sınırlama yoktur. Yeni araçlar, eski araçlara göre daha büyük deÄŸer kaybına uÄŸrayabilmektedir. Araç deÄŸer kaybı tazminatını talep ederken aracın kilometresine dair bir sınır yoktur ancak kilometre bilgisi hesaplamada dikkate alınır.
-Hasarın Derecesi: Kaza sonrası aracın aldığı hasar, deÄŸer kaybının büyüklüÄŸünü belirler. Büyük hasar, genellikle daha fazla deÄŸer kaybına yol açar.
-Aracın Markası ve Modeli: Lüks araçlar, daha düÅŸük segment araçlara göre daha fazla deÄŸer kaybı yaÅŸayabilir. Bunun yanı sıra, nadir bulunan ya da koleksiyon deÄŸeri taşıyan araçların deÄŸer kaybı, genel piyasa koÅŸullarından farklılık gösterebilir.
-Piyasa KoÅŸulları: Aracın deÄŸer kaybı, ekonomik duruma ve araç piyasasını da etkileyen dış faktörlere baÄŸlıdır. Uzman bilirkiÅŸi tarafından yapılan hesaplamalarda aracın piyasadaki durumu, tazminat hesaplamalarında önemlidir.
Araç deÄŸer kaybının tespiti, Sigorta Tahkim Komisyonunun doÄŸru kararlar alabilmesi için önemli bir konudur. Bu baÄŸlamda, Yargıtay’ın verdiÄŸi kararlar, bu hesaplamanın nasıl yapılacağı ve hangi faktörlerin ön plana çıkacağı konusunda rehberlik saÄŸlamaktadır.
Karayolları Trafik Kanununun 90. maddesinde de zorunlu mali sorumluluk sigortası kapsamındaki tazminatların bu Kanunda öngörülen usul ve esaslara tabi olduÄŸu, deÄŸer kaybı tazminatının; aracın piyasa deÄŸeri, kullanılmışlık düzeyi, hasara uÄŸrayan parçaları ile hasar tutarı dikkate alınarak hesaplanacağı belirtilmektedir.
Mahkeme aÅŸamasında da aynı kriterler dikkate alınarak uzman bilirkiÅŸiler aracılığıyla hesaplama yapılır. Araç deÄŸer kaybı için sigorta ÅŸirketine baÅŸvuruda bulunmadan önce araç deÄŸer kaybı tazminat hesabı teknik bilgi gerektirdiÄŸinden uzman sigorta eksperinden rapor alınması önemlidir. Bunun amacı Sigorta Tahkim Komisyonu’na baÅŸvuru sonrası bilirkiÅŸinin hesapladığı araç deÄŸer kaybı tazminat miktarının gerçek tazminat tutarına uygun olup olmadığının tespit edilmesidir. Bu sayede bilirkiÅŸinin hesapladığı tazminat miktarı gerçek tazminat tutarına uygun deÄŸilse bilirkiÅŸi raporuna itiraz edilebilmektedir.
Sigorta Tahkim Komisyonunda araç deÄŸer kaybı hesaplaması, birçok faktörün bir arada deÄŸerlendirilmesi gereken teknik bir süreçtir. Yargıtay kararları, uyuÅŸmazlıkların çözümüne ışık tutarak, bu hesaplamanın objektif bir ÅŸekilde yapılmasına yardımcı olmaktadır. Sigorta Tahkim Komisyonu, aracın deÄŸer kaybını belirlerken hem araç özelindeki teknik unsurları hem de piyasa koÅŸullarını dikkate alarak deÄŸerlendirme yapmalıdır. AÅŸağıda bazı Yargıtay kararlarına yer verilmiÅŸtir.
Mahkemece, araç deÄŸer kaybı konusunda hesap yapmaya ehil kurum veya kuruluÅŸlardan seçilecek hasar konularında uzman bilirkiÅŸi (makina mühendisi) veya bilirkiÅŸi kurulundan tüm dosya kapsamına göre; davacı aracının modeli, markası, kaza tarihindeki yaşı, kilometresi vs. gibi hususlar göz önünde bulundurularak kaza tarihi itibariyle serbest piyasadaki 2. el piyasa rayiç deÄŸeri (hasarsız haliyle) ile aracın hasarı onarıldıktan sonraki haline göre serbest piyasadaki 2. el piyasa deÄŸeri arasındaki fark (aradaki farkın deÄŸer kaybı olarak kabul edilmesi) hususlarında ayrıntılı, gerekçeli, denetime elveriÅŸli bir rapor alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı olduÄŸu biçimde hüküm kurulması doÄŸru görülmemiÅŸtir. (Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2015/11637 Esas 2016/1208 Karar Sayılı Ä°lamı)
Dosya kapsamından; dava konusu aracın tam hasarlı olmayıp tamir edildiÄŸi sigorta evrakı ve diÄŸer belgelere göre sabit olmakla trafik kazasının oluÅŸ ÅŸekli ve aracın tamirine yönelik servis kayıtları incelendiÄŸinde, davacının aracında deÄŸer kaybı meydana geldiÄŸi anlaşılmaktadır. Bu haliyle dava konusu aracın olaydan önceki deÄŸeri ile olay sonrası deÄŸeri arasındaki farkı, davacının deÄŸer kaybı zararı olarak kabul edilmeli; davalı ÅŸirketin usuli kazanılmış hakları da gözetilerek davacının aracında meydana gelen deÄŸer kaybının tespit edilmesi ve sonucuna göre karar verilmesi gerekir. (Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, E. 2020/1876 K. 2021/473 T. 04.02.2021)
2.UYGULAMADA DEÄžER KAYBI HESAPLAMASINDA Ä°STENEN EVRAKLAR
Uygulamada araç deÄŸer kaybı tazminat hesaplamasında uzman bilirkiÅŸiler tarafından istenen evraklar aÅŸağıda açıklanmıştır.
1- Aracın hasarlı fotoÄŸrafları ve aracın kaza esnasındaki kilometre bilgisi talep edilmektedir. Sigorta Tahkim Komisyonuna yapılan baÅŸvurularda baÅŸvuru sahibinin dosyaya araç fotoÄŸrafları sunmaması/sunamaması durumunda uzman bilirkiÅŸilerin dosyada hesaplama yapmadığı görülmektedir. BaÅŸvuru sahibi, kazanın hemen ardından aracın hasarlı fotoÄŸraflarını çekmediÄŸinde uzman bilirkiÅŸi tarafından “...araç deÄŸer kaybının hesaplanması için dosyada yeterli veri bulunmuyor…” denmektedir. Uzman bilirkiÅŸinin raporuna yapılan itirazlar ise genellikle Sigorta Tahkim Komisyonundaki hakemler tarafından dikkate alınmamaktadır. Bu nedenle aracın hasarlı fotoÄŸrafları tazminat hesaplamasında önemli bir evraktır.
2- Uygulamada istenen bir diÄŸer evrak ise SMS yoluyla 5664’den alınacak kazaya karışan aracın geçmiÅŸ hasarını gösterir belgedir. SMS ile kiÅŸiler mesaj atarak arabalarının hasar geçmiÅŸlerini, araç detay bilgilerini, eksper raporuna göre deÄŸiÅŸen parçalarını "5664"e aracın plakasını mesaj atarak sorgulayabilirler.
3- Bazı hakemler tarafından ilgili aracın davaya konu kaza tarihinden farklı kazaları da mevcutsa deÄŸer kaybı hesaplamasında dikkate alınabilmesi için geçmiÅŸ kazalarındaki deÄŸiÅŸen parçalarına ait bilgileri de talep edebilmektedir. Eksper Raporu olan kazalarda deÄŸiÅŸen parçaları öÄŸrenmek için PARCA yazıp boÅŸluk bırakarak plakanızı yazıp boÅŸluk bırakarak hasarın oluÅŸtuÄŸu tarihi yazıp sorgulama yapabilirsiniz.
3.ARAÇ DEÄžER KAYBI TAZMÄ°NATININ BELÄ°RSÄ°Z ALACAK OLARAK TALEP EDÄ°LEBÄ°LMESÄ°
BaÅŸvuru sahibine ait araçta meydana gelen deÄŸer kaybı miktarı konusunda taraflar arasında ihtilaf olması ve deÄŸer kaybı miktarının tespitinin ancak atanacak tarafsız bilirkiÅŸi tarafından düzenlenecek bilirkiÅŸi raporunda yapılacak deÄŸerlendirme ve hesaplamalar neticesinde belirli hale geleceÄŸinden baÅŸvurunun belirsiz olarak açılmasında hukuki menfaat bulunmaktadır.
Keza koÅŸulları yokken belirsiz alacak davası açılması halinde davanın hukuki yarar yokluÄŸu nedeniyle usulden reddi yerine yapılan baÅŸvurunun kısmi dava olarak kabulü ile yargılamaya devam edilmesi gerektiÄŸi belirtilmiÅŸtir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 17.11.2020 tarih ve E. 2019/17-853 K. 2020/907 sayılı ilamında; "Davanın belirsiz alacak davası olarak açılmasına raÄŸmen alacakların belirli olduÄŸu sonucuna ulaşıldığından somut olayda belirsiz alacak davasının koÅŸulları bulunmamakta ise de, alacaklarının ödenmediÄŸini iddia eden davacının, mevcut yasal düzenlemeler karşısında dava açmaktan baÅŸka bir yolla alacağına kavuÅŸma imkânı olmayıp, bir mahkeme kararına ihtiyaç bulunması karşısında eldeki davayı açmakta hukuki yararının bulunmadığını söylemek mümkün deÄŸildir. BaÅŸka bir anlatımla alacağı olduÄŸunu iddia eden davacının alacağının tahsili amacı ile ister kısmi, ister tam eda veya belirsiz alacak davası açmasında her zaman hukuki yararı vardır. Zira davacı davalıdan olan alacağını istemektedir.
Öyle ise, alacağın tartışmasız veya belirli olması hâlinde kısmi dava açılamayacağına iliÅŸkin 6100 sayılı HMK'nın 109'uncu maddesinin ikinci fıkrasının yürürlükten kaldırılmış olmasından dolayı belirli alacaklar için de artık kısmi dava açılması mümkün hâle geldiÄŸine ve davacının alacaklarının bir kısmını dava ettiÄŸinin dava dilekçesi içeriÄŸinden anlaşılmasına baÅŸka bir anlatımla davanın kısmi dava olarak görülmesi için gerekli koÅŸulların somut olayda bulunmasına göre, mahkemece dava hukuki yarar yokluÄŸundan reddedilmeyerek bir ara kararı ile kısmi dava olarak görülüp sonuçlandırılmalıdır.
Bu yöndeki kabulün Anayasa'nın 141. ve 6100 Sayılı HMK'nın 30. maddelerinde düzenlenen davaların en az giderle ve mümkün olan en kısa sürede sonuçlandırılmasını öngören "usul ekonomisi" ilkesine de uygun olacağı, Anayasa ve uluslararası sözleÅŸmelerle güvence altına alınan hak arama özgürlüÄŸüne ve mahkemeye eriÅŸim hakkına da hizmet edeceÄŸi açıktır.” (Benzer kararla için bakınız T.06.05.2019 E.2016/22-1166 ve K. 2019/576 Yargıtay HGK Kararı,17.06.2015 T. 2015/22-1156 E. 2015/1598 K. Yargıtay HGK Kararı, 19.12.2019 T. 2018/22-1122 E. 2019/1413 K. Yargıtay HGK Kararı)
AV. GÄ°ZEM SÄ°NAN