Kamulaştırma
Kamulaştırma, devletin veya kamu tüzel kişiliklerinin, kamu yararı gereği özel mülkiyette bulunan taşınmazları bedelini ödeyerek zorla satın alması işlemidir. Türkiye’de kamulaştırma süreci 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu çerçevesinde düzenlenmiştir. İşte temel noktalar:
-Kamu Yararı Kararı
Kamulaştırma ancak kamu yararı bulunduğunda yapılabilir. Kamu yararı kararı ilgili idare tarafından alınır ve gerekçelendirilir.
-İdari İşlemler ve Tebligat
Kamulaştırılacak taşınmaz belirlenir, maliklere tebligat yapılır.İdare, öncelikle malikle anlaşma yoluna gitmeye çalışır.
-Bedel Tespiti ve Ödeme
Malik ile anlaşma sağlanamazsa, idare mahkemeye başvurarak kamulaştırma bedelinin tespitini talep eder.
Mahkeme bilirkişiler aracılığıyla taşınmazın rayiç değerini belirler.
Bedel peşin veya taksitle ödenir (acele kamulaştırma hariç).
-Mülkiyetin Devri
Bedelin tam ve eksiksiz ödenmesiyle taşınmazın mülkiyeti idareye geçer.
Tapuya şerh düşülerek malikiyet resmen değişir.
-Kamulaştırma Türleri;
*Normal Kamulaştırma
Süreç yukarıda açıklandığı gibi yürütülür.
*Acele Kamulaştırma
Özel durumlarda (örneğin doğal afetler, güvenlik ve savunma gerekliliği gibi) Cumhurbaşkanı kararı ile taşınmaz hızla kamulaştırılır.
Bedel sonradan tespit edilip ödenir.
*Kısmi Kamulaştırma
Taşınmazın bir bölümü kamulaştırılabilir. Eğer kalan kısım kullanılamaz hale gelirse, malikin tamamının alınmasını talep hakkı vardır.
-Malikin Hakları ve İtiraz Yolları
Bedel Tespitine İtiraz: Malik, belirlenen kamulaştırma bedelinin düşük olduğu iddiasıyla mahkemeye başvurabilir.
Kamulaştırma Kararına İtiraz: Hukuka aykırı olduğunu düşünüyorsa iptal davası açabilir.
Geri Alma Hakkı: Kamulaştırılan taşınmaz beş yıl boyunca kamu yararına kullanılmazsa, malik geri alma hakkına sahiptir.
Kamulaştırma süreci, mülkiyet hakkına önemli bir müdahale olduğu için anayasada ve uluslararası hukuka uygun şekilde sıkı kurallara bağlanmıştır.