Trafik Kazasi Maddi Tazminatları
1. ARAÇ DEĞER KAYBI
Araç değer kaybı, bir kazaya karışan aracın, onarıldıktan sonra ikinci el piyasasında uğradığı değer düşüşüdür. Araç tamir edilse bile, kazalı geçmişi nedeniyle piyasa değeri azalır. Değer kaybı hesaplanırken araç markası, modeli, üretim yılı, kilometresi, hasar boyutu ve piyasa değeri gibi faktörler dikkate alınır. Sigorta şirketleri veya kusurlu taraf, bu kaybı tazmin etmekle yükümlüdür. Özellikle 0-5 yaş arası ve düşük kilometreli araçlar, değer kaybından daha fazla etkilenir. Değer kaybı talebi için eksper raporu ve hukuki süreçler devreye girebilir.
2. PERT FARKI
Sigorta şirketi, pert olan aracın piyasa değerini öderken, aracın hasarlı haliyle satılabilecek değeri (hurda veya enkaz bedeli) bu tutardan düşülür. İşte bu düşülen miktara pert farkı denir. Araç sahibi, isterse bu farkı ödeyerek hasarlı aracını elinde tutabilir veya sigorta şirketi, hurda aracı bir üçüncü şahsa satarak pert farkını denkleştirebilir.
Araç pert farkı, kaza sonucu pert (tam hasarlı) olarak kabul edilen bir aracın sigorta şirketi tarafından ödenen tazminat ile aracın piyasa değeri arasındaki farktır. Sigorta şirketi, aracın rayiç bedelini öderken, aracın hurda değeri (enkaz bedeli) bu tutardan düşülerek ödeme yapar.
Örneğin, aracın rayiç değeri 500.000 TL, hurda değeri ise 100.000 TL ise sigorta şirketi 400.000 TL ödeme yapar. Araç sahibi, isterse bu farkı ödeyerek hurda aracı elinde tutabilir veya sigorta şirketi aracı satabilir. Pert farkı hesaplama, pert tazminatı, hurda bedeli, eksper raporu ve sigorta ödemesi gibi terimler, bu konuyla ilgili en çok aranan kelimeler arasındadır.
3. ARAÇ PARÇA ANALİZİ
Bir kazada hasar gören aracın onarım sürecinde, değişmesi veya tamir edilmesi gereken parçaların detaylı şekilde incelenmesi ve değerlendirilmesi işlemidir. Bu analiz, parçaların orijinal , eşdeğer , çıkma (ikinci el) veya yan sanayi olup olmadığı, maliyetleri ve araç üzerindeki uyumlulukları gibi faktörleri kapsar.
Açıklama:
- Eksper Raporu: Sigorta eksperleri, kazalı araç üzerindeki hasarlı parçaları analiz ederek hangi parçaların değişmesi veya onarılması gerektiğini belirler.
- Orijinal veya Yan Sanayi Ayrımı: Sigorta şirketleri, onarım maliyetini düşürmek için genellikle yan sanayi veya eşdeğer parçaların kullanılmasını önerebilir. Araç sahibi ise orijinal parça talep edebilir.
- Maliyet Analizi: Değişmesi gereken parçaların maliyetleri, işçilik giderleriyle birlikte hesaplanır ve toplam onarım bedeli belirlenir.
Araç parça analizi, sigorta şirketleri, servisler ve araç sahipleri arasındaki anlaşmazlıkları önlemek için önemli bir süreçtir ve onarımın doğru ve güvenli şekilde yapılmasını sağlar.
Sigorta şirketleri, onarım bedelini düşürmek için yan sanayi veya çıkma parça önerebilir, ancak bazı poliçelerde orijinal parça teminatı bulunur. Araç sahipleri, eksper raporu, orijinal parça hakkı, sigorta ödemesi, parça uyumluluğu ve onarım süresi gibi konularda haklarını bilmelidir.
4. ONARIM BEDELİ
Araç kazalarındaki onarım bedeli, bir kazada hasar gören aracın eski haline getirilmesi için gereken tamir masraflarını ifade eder. Bu bedel, aracın marka ve modeline, hasarın boyutuna, değişmesi gereken parçaların maliyetine ve işçilik ücretlerine göre belirlenir.
Sigorta kapsamında ise onarım bedeli, genellikle kasko sigortası veya karşı tarafın trafik sigortası tarafından karşılanır. Eksper raporları, onarım bedelinin belirlenmesinde önemli bir rol oynar ve aracın piyasa değerine oranla onarım maliyeti yüksekse, araç pert (tam hasar) olarak değerlendirilip tazminat ödenebilir.
5. İKAME ARAÇ BEDELİ
Araç Mahrumiyeti: Bir kazada hasar gören aracın tamir süresince kullanılamaması durumudur. Bu süreçte araç sahibi, alternatif ulaşım yöntemleri (kiralık araç, taksi, toplu taşıma vb.) kullanmak zorunda kalabilir. Eğer kusurlu taraf karşı tarafsa, araç mahrumiyetinden doğan zararlar talep edilebilir.
Yargıtay, ikame araç bedeliyle ilgili pek çok önemli karar vermiştir. Örneğin, Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, bir kararında ikame araç bedelinin, kazaya karışan araç için tamir süresi boyunca ödenmesi gerektiğini belirtmiştir. Bu karar, mağduriyetin önlenmesine ve hak sahibinin yaşam standardının korunmasına yöneliktir.
6. TİCARİ KAZANÇ KAYBI
Ticari Kazanç Kaybı: Ticari amaçla kullanılan bir aracın (taksi, nakliye aracı, servis aracı vb.) kaza nedeniyle hizmet verememesi sonucu, araç sahibinin uğradığı gelir kaybıdır. Bu zarar, aracın günlük kazanç ortalaması ve onarım süresi dikkate alınarak hesaplanır. Kusurlu tarafın sigortası veya doğrudan kusurlu kişi bu kaybı karşılamakla yükümlü olabilir.